Kokine Çiçeği Nedir? Yılbaşında Neden Kokina Alınır?
Romanlar tarafından hazırlanan ve yılbaşına yaklaşan tatil sezonunda satılan kokina çiçeği, tek bir bitki değil, iki bitkiden oluşuyor.
Kokina çiçeği, İstanbul'un en güzel yeni yıl çiçek aranjmanıdır. Ökse otuna benziyor ama aslında arkasında çok iş var. Smilax bitkisinin toplanan kırmızı meyvelerinden oluşan salkımlar, iyi şans getirdiğine inanılarak yeşil dallara dikilir.
Kokina ilk başta ökseotuna benzese de daha yakından bakıldığında aslında iki bitkinin tek bir bitkiden oluştuğunu fark edeceksiniz. Nasıl? Bir bitkinin kırmızı meyveleri diğerinin dikenli yeşil yapraklarına elle bağlanır ve işte: Kokina çiçeği.
Kokina çiçeği, Türkiye'de tatil mevsiminde ortaya çıkan, Noel ile Yeni Yıl arasında köprü kuran, Romanların İstanbulluların evlerini süslemek için özenle -ve dikenleri de hesaba katarsak acıyla- hazırladığı Frankenstein bitkisidir.
Kaynaklar, Kokina'nın Yunanca'da "kırmızı" anlamına geldiğini ve İstanbul'daki Rumların kokina ile süsleme geleneğini Noel'de başlattığını söylüyor. Ancak artık sadece İstanbullu Rumlara özgü değil, hem Türklerin hem de Rumların evlerini süsleyen kokinayı görebilirsiniz.
Bebek Çiçekçilik'ten çiçekçi Hasan Konak, Romanların ormanlardan toplayıp birbirine bağladığını ve kendisi gibi çiçekçilere sattığını söylüyor. Ormanların İstanbul'a yakın olup olmadığı yönündeki soruya Konak, bağlantısıyla en son konuştuğunda Karadeniz kıyısındaki Samsun'da olduğunu söyledi.
"Sanırım ihtiyaç duydukları şeyi burada bulamadılar, o yüzden toplamaya gittiler" diye düşünüyor. "Bu bitkinin hazırlanması, bir araya getirilmesi ve üzerinde çalışılması en zahmetli olanıdır" diye belirtiyor. "Çok çaba ve dikkat gerektiriyor."
Konak, kokinanın 30 TL'ye, süpermarketlerde ise 40-50 TL'ye satıldığını söylüyor. Doğrudan halka satan Romanların ise 20-25 TL'ye sattığını ifade ediyor. Fiyatlar bir demet için 6 adet çubuk içindir.
İstanbullu 48 yaşındaki Faruk Kaymaz, Konak'ın çalıştığı Bebek Çiçekçilik'in kokina tedarikçisi. Kokina'nın dikenli yeşil kısımlarını, aralarında Ormanköy'ün de bulunduğu İstanbul'un yakınındaki ormanlardan ve şehrin kuzey kesimindeki Belgrad Ormanı'ndan aradığını söylüyor.
“Üç ay boyunca dikenleri kırmızı meyvelerden ayrı olarak topluyoruz” diyor. "Onları hazırlamak biraz zaman alıyor, biliyorsun." İstanbul'daki kırmızı meyvelerin yeterli olmadığını belirterek, “Biz de onları toplamak için Samsun'a gittik. Ben de birkaç haftalığına Zonguldak'ın Çaycuma kentine gittim.
Hazırlık süreciyle ilgili soruya Kaymaz, "Günde yüze yakın kokina yapabilirsiniz" diyor. 6-7 liraya, bazen 10 liraya sattıklarını söylüyor. “Eskiden 8 liraydı, sonra zam oldu, şimdi 10 liraya gidiyor” diyor. "Şu anda bir kriz var, kimsenin malı yok, bu yüzden fiyatlar arttı." Bir demet kokina yerine bir çubuk kokinadan bahsediyor ki bu da kendi matematiğine göre 60 TL tutuyor.
Kaymaz, dedesinin kokina yaptığını hatırlıyor: “Ama o zamanlar bu kadar talep yoktu.” Son beş-altı yılda talebin hızla arttığını söylüyor ancak bunun nedenini tam olarak bilmiyor. "Belki de şans getirdiği içindir" diye öneriyor. “Biliyor musun, insanlar bunun iyi şans ve mutluluk getirdiğine inanıyor.”
İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi İletişim'in 2019 tarihli makalesine (link TR) göre Roman çiçek satıcısı Zeliha Yıldırım şöyle açıklıyor: “Biz Romanlar bu çiçeği [kokina] yıllar önce İstanbul Rumlarından öğrendik. O zamandan beri kokina şans çiçeği olarak kabul ediliyor. Küçükken her yıl yılbaşından önce kokina ile ilgili hikayeler dinlerdik.
“Yıl sonuna kadar evlerinde kokina olmayan bir Roman aileyi göremezsiniz. Bu inanç uzun yıllara dayanıyor” diye ekliyor. “Bu çiçeği almak isteyen müşterilerimize kokinanın şans çiçeği olduğunu söylüyoruz. Yapraklarını dökmeden bir sonraki yıla kadar taze kalırsa, dileklerinizin gerçekleşeceğine, bazı efsanelere göre ise o kişinin ev sahibi olacağına delalettir.”
Kaynak: TRT
